over depressie en angst, johann hari

Je hebt een hoopvol toekomstbeeld nodig. Dan kun je zeggen, ik heb een rotdag, geen rotleven.

Verbroken verbindingen, afgesneden zijn van iets wat de mens van nature nodig heeft en onderweg is kwijtgeraakt zijn mogelijke oorzaken van angst en depressie.

1. zinvol werk: gebrek aan zeggenschap (maakt passief), geestdodend werk put letterlijk uit, gebrek aan regie, gebrek aan evenwicht tussen inspanning en beloning (het maakt niet uit of je je werk goed of slecht doet, niemand ziet het, niemand zegt er wat van)
2. andere mensen (je eenzaam voelen veroorzaakt evenveel stress (verhoogde hartslag, cortisol in je speeksel) als fysiek aangevallen worden door een ander)
3. zinvolle waarden
4. verdrongen jeugdtrauma’s
5. gelijkwaardigheid en respect
6. natuur
7. hoopvol toekomstbeeld
8. werkelijke rol van genen
9. werkelijke rol veranderend brein

De oorzaak van angst en depressie zit niet in ons hoofd. Depressie en angst is geen ingebeeld iets, er is geen tekort aan stofjes, schrijft Johann Hari. Die oorzaak bevindt zich in de wereld en de manier waarop we erin staan.

Dit is moeilijk om te accepteren. Je kunt je brein niet de schuld geven als je een paniekaanval hebt en de afgrond trekt zoals de stroming in de Atlantische Oceaan. Je huilt omdat je weet hoe weerloos je bent tegen die stroming en alles in je zich verzet maar dat is zinloos.

Depressie wordt gemeten op de Hamilton-schaal:

0. Je huppelt vrolijk rond.
51. Je werpt jezelf voor de trein.

Beter slapen: 6 punten verbetering.
Antidepressiva: 1.8 punten verbetering.

Antidepressiva helpen nauwelijks, terwijl de bijwerkingen echt zijn (gewichtstoename, seksuele stoornissen, transpireren).‘Het zijn echte medicijnen, met een echt effect’.

Het brein zelf doet ontzettend zijn best om ‘ik’ beter te doen voelen. Daarom werken placebo’s. Als je jezelf een verhaal vertelt heeft dat een effect. Maar niets doen werkt ook.

Gevoelens zijn echt, oorzaken zijn andere.

Er is geen bewijs dat serotonine-onbalans de oorzaak is van depressie. Welke chemische stof je ook neemt, ze hebben allemaal hetzelfde effect (serotonine, dopamine). Het middel werkt omdat je gelooft dat het werkt en omdat je denkt dat er voor je wordt gezorgd.

Het chemische onbalansverhaal is een historisch toeval: men had ontdekt dat bij het toedienen van een middel aan tuberculosepatiënten dat niet hielp tegen tb mensen ‘uitzinnig van vrolijkheid’ raakten en ‘als gekken begonnen te dansen’. Oh, misschien kunnen we dit dan toedienen aan mensen met een depressie.

Er is geen bewijs voor chemische onbalans. Men weet niet hoe een chemisch gebalanseerd of evenwichtig brein eruitziet.

Iemand een verhaal afnemen over de oorzaak van somberheid heeft een sterk effect. Hari voelde zich als tijdens een storm op zee op een schip zonder relingen.

Bijna iedereen die rouwt voldoet aan de kenmerken die leiden tot de diagnose ‘depressie’ volgens de DSM. Bijna iedereen die rouwt is geestesziek. ‘Rouw als uitzondering.’ De DSM koppelt er een tijd aan. Duurt het langer? Depressief.

Terwijl rouw en je verdrietig voelen iemand juist levend houden. Depressie is mogelijk een redelijke reactie. Als dat voor rouw zo is, dan wellicht ook voor andere zaken. Waarom zou je niet depressief worden als je al 30 jaar lang in een baan werkt die de geest doodt en je nog 20 jaar moet? Dan lijkt depressie een redelijke reactie op omstandigheden.

Is er een oorzaak waarom je je ellendig voelt? Als je geen verbinding hebt met jezelf dan heb je die ook niet met anderen.

Geestelijke gezondheid is een verkeerde term. Emotionele gezondheid misschien een betere. Vertel me je verhaal. Ik houd je vast.

Je moet context vinden. Niet een reeks symptomen.

Depressie is een vorm van rouw omdat het leven niet is wat het zou moeten zijn. Je bent de verbinding kwijt met het leven zoals het zou moeten zijn. Een ernstig voorval meemaken en langdurige stress en onveiligheid in je leven ervaren vergroten de kans op depressie.

Depressie heeft niet met je hersenen maar met je leven te maken.
Depressie is niet irrationeel.
Depressie is een begrijpelijke reactie op tegenspoed, omstandigheden.
Als de stress lang aanhoudt ontstaat er ‘veralgemening van hopeloosheid’.

Eenzaamheid heeft lichamelijke gevolgen. Eenzaamheid is even dodelijk als overgewicht. Eenzame mensen zijn angstig, hebben weinig eigenwaarde, zijn pessimistisch, bang dat andere mensen hen niet aardig zullen vinden. Eenzaamheid is geen gevolg van depressie. Eenzaamheid leidt tot depressie.

eenzaamheid > wanhoop > verdriet > depressie

Op de savanne was het gevaarlijk om afgesneden te zijn van de groep. Je moest samenwerken om te overleven, om op een dier te jagen. Verbondenheid vergrootte je overlevingskansen. Verbondenheid geeft een veilig gevoel. Alleen is gevaarlijk. Angst is een nuttige impuls: een signaal om terug te keren naar de groep, om samenwerking te zoeken. Evolutie heeft ons zo gemaakt dat we ons goed en veilig voelen als we verbonden zijn, als iemand over ons waakt. Eenzaamheid veroorzaakt angst en gevoelens van onveiligheid. We hebben onze stammen ontbonden (buurt, gezin, verenigingen). We zijn gestart met een experiment, kijken of mensen alleen kunnen leven. We hebben heimwee naar iets (leven in een stam), zelfs als we thuis zijn.

Eenzame mensen zijn hyperalert. Alles betekent mogelijk een gevaar omdat er niemand is die over ze waakt. Ze reageren veel sneller op alle prikkels. Zijn voortdurend belust op gevaar. Ze hebben meer geruststelling en liefde nodig. Mensen die eenzaam zijn hebben meer microawakenings. Ze zijn vaker wakker, zonder dat ze zich daar bewust van zijn. Je voelt je onveiliger alleen in bed. Wanneer er niemand is die oplet, slaap je minder diep. Je hebt wederzijdse hulp en bescherming nodig. Eenzaamheid is niet fysiek, maar de gewaarwording dat je niets belangrijks deelt.

Maar we zijn toch verbonden? Meer dan ooit? Via internet?

Je hebt een ander nodig, en het gevoel dat je iets deelt, iets samen beleeft (louter met mensen zijn is niet genoeg). Liefst iets van waarde of betekenis voor beiden. Een eenzijdige relatie werkt niet (zoals bijvoorbeeld verpleger en patient). Geven en nemen.

Hij had soms meer dan 300 tabbladen openstaan. Verslaafd aan informatievergaring. Nooit genoeg.

Online gamen geeft status, duidelijk doel en mogelijkheid tot samenwerken. Mensen zijn al eenzaam en angstig en depressief en zoeken online afleiding.

Zoals we verkeerd kunnen eten, waarbij dat gevolgen heeft voor ons lichaam, kunnen we ook verkeerde waarden hebben.

Intrinsieke waarden maken gelukkig (een betere vriend zijn, een betere vader, dansen omdat dansen fijn is), extrinsieke ongelukkig (geld, seks, beloning, status, materiële dingen).

Junkfood heeft geen voedingswaarde, vervormt ons lichaam. Junkwaarden vervormen onze geest.

Extrinsieke waarden:

1. vergiftigen relaties (je bent geneigd te vergelijken, hij heeft mooiere auto, je werkt langer door in plaats van met je kinderen thuis te spelen)
2. je bereikt minder snel egoloosheid of flow
3. extrinsieke doelen zijn moeilijk te bereiken, er is altijd wel iemand met meer status, meer geld, het is nooit genoeg.
4. de waarden van de maatschappij botsen met waarden, dingen die je nodig hebt. Taartpunttheorie: er blijft minder ruimte over voor de (intrinsieke) waarden die gelukkig maken

Waarom ben je gaan eten? Wat gebeurde er toen?

Zwaarlijvigheid beschermt tegen (ongewenste) seksuele aandacht, het beschermt fysiek, schept minder verwachtingen.

Depressie is een normale reactie op abnormale levenservaringen.

Mensen hebben liever een chemische onbalans (die nauwelijks aangetoond kan worden) dan te moeten nadenken over het leven, traumatische gebeurtenissen en wat mensen je hebben aangedaan.

Trauma als kind, je kunt op twee manieren reageren

1. Ik ben machteloos.
2. Ik ben schuldig, want dan heb je in ieder geval beetje gevoel van macht, regie, als jij maar anders had gedaan was het niet gebeurd, door dat schuldgevoel verdien je het dus ook eigenlijk. Als je als kind verdient dat iets niet fijns je overkomt, zal je dat als volwassene ook wel zo verdienen.

Depressie is als een onderwerpingsrespons in een bavianenhiërarchie. Laat me met rust. Ik ben geen bedreiging. Je hoeft me niet aan te vallen. Ik geef het op. Ik ben niet gevaarlijk. Je hoeft me niet aan te vallen.

We worden actief vernederd. Op werk. Omdat er rijkeren zijn. Succesvolleren. Onze situatie is onzeker. Depressie is een reactie op constante statusangst (bavianentheorie).

Hoe ongelijker de samenleving des te groter dit effect. Want dan stel je voortdurend onbewust de vraag hoe diep kan ik vallen?

Baviananen hebben stress als ze onderaan staan, of als hun status bedreigd wordt, als ze dreigen te zakken.

Biofilia (Ed Wilson) aangeboren liefde voor landschappen waar we vandaan komen (evolutionair gezien: savanne).

We zijn dieren.
500 miljoen jaar ongewerveld
250 miljoen jaar zoogdier
65 miljoen jaar primaat

Depressie: alles draait om onszelf en ons treurige verhaal, het is puur ego en er komt geen lucht meer bij. Natuur is juist het tegendeel: ontzag. Egoloos. Daarom werkt natuur zo goed. Ik ben klein, mijn zorgen zijn klein, wereld is groot, dit is goed voor het kleiner maken van je ego. We zijn verbonden met alles en iedereen om ons heen. Als je kunt ontsnappen aan de gevangenis van je eigen ego, bijv. door in de natuur te zijn (‘shit, ik ben voedzaam eiwit voor jachtdieren’) doet dat je wanhoop verdwijnen.

Biologische, psychische en sociale oorzaken van depressie.

Het is logisch om eerst het dier wat we zijn proberen te repareren bij depressie, voordat we dat met taal en symbolen gaan doen. Dat we bewegen is ouder dan dat we taal hebben.

Je hebt een hoopvol toekomstbeeld nodig. Dan kun je zeggen, ik heb een rotdag, geen rotleven.

denkbeelden over depressie

1. morele zwakte
2. hersenziekte (daarvoor kun je sympathie krijgen)
3. reactie op de manier waarop wij leven (empathie krijgen, universele bron van kwetsbaarheid, kan iedereen overkomen)

Beeld 3 komt het neoliberale kapitalisme niet zo goed uit (wanneer cultuur/maatschappij/omstandigheden depressie tot gevolg hebben). Het is handiger als het een individuele psychologische oorzaak heeft of biologisch (farmaceutische industrie kan dan verdienen).

Het brein is neuroplastisch, het verandert naar aanleiding van hoe je het gebruikt.

Het is geen maatstaf van een gezonde geest om goed aangepast te zijn aan een verziekte maatschappij. Krishnamurti.