Over de vraag naar het bestaan van god – waarom grijpt hij niet in op aarde? – is de teacher kort en duidelijk. Keuzes hebben consequenties. We maken voortdurend keuzes, iedere seconde, iedere minuut, ieder uur, iedere dag, en we hebben te leven met de consequenties. Wie kiest zet iets in gang, daar gaat god niet tussen zitten.
Kies voor jezelf had in 1987 misschien mijn leven kunnen beïnvloeden, als ik de bijdrage van Charlotte Mutsaers had gelezen, maar ik vind het boekje pas vandaag, meer dan dertig jaar later, in het boekenkastje op het plein waar een kunstwerk staat, een zonnewijzer, gemaakt door een collega.
Charlotte Mutsaers schrijft,
Lieve meisjes van nu: kies géén exact. De hele wereld dendert al van de motoren, de geluidstorens en de discomeubels. Voor je het weet, zit je hele hebben en houwen in de computer, jijzelf erbij. Ook zonder walkman kun je prettig wandelen. Ook zonder tv is het gezellig in huis. Maak geen kinderen. De hele wereld loopt al over van de mensen. Hoe meer mensen, hoe meer geluidstorens, hoe meer auto’s, hoe meer walkmen, hoe meer computers, hoe minder vreugd. Ga varen, ga vliegen of zoek werk in het bos. Bak mooie taarten of schrijf een verhaal. Er is meer onder de zon dan audio-video. Maak een hond of een kat gelukkig of een ander dier. Dieren kiezen ook niet voor exact. Zij kijken wel uit.
Ik weet niet hoe je moet vliegen of varen zonder techniek. Mijn hele hebben en houwen zit in de computer, ik maak geen kinderen, maak een kat gelukkig, wandel prettig zonder walkman.
Ik lees wat N.J. Ginjaar-Maas, staatssecretaris Onderwijs en Wetenschappen, zegt over ‘kies exact’, in de dubbele betekenis van het woord. Kies zelf, wees een onafhankelijk mens. Snijd geen mogelijkheden af door een smal vakkenpakket.
Ik koos exact.
Irma Weltevreden staat ook in het boekje. Ze is naar volle tevredenheid buschauffeur. De opleiding duurt enkele maanden en is vrij zwaar. Op een dag word je aan je lot overgelaten, zegt ze, dan rijd je ineens in je eentje die bus. Het maakt haar gezin trots.
Meester Fong komt naar me toe bij de koffieautomaat. Ik stop met onderwijs, zegt hij. Ik word buschauffeur. Voettochten naar Santiago, voettochten in Nepal, houten vogelkastjes timmeren, boeken van Mencius, Zhuang Zi, contemplatie. Hij wil niet meer.
Er bestaan geen onbelangrijke keuzes, zegt de teacher.
Als je kiest: never look back.
Ik zet het boekje in het boekenkastje en ga op zoek naar Charlotte Mutsaers. Hoe is het met haar?
[bij het lezen van Kies voor jezelf (1987) – 52 ongevraagde adviezen over opleiding en beroep voor de toekomst voor meisjes van 1987]