Dick Swaab kent de omgeving weinig invloed toe. Dat iemand crimineel zou worden door slechte vrienden, of dat een ijskastmoeder even ontdooit en een autistisch kind baart. Trouwens, zo zegt hij op een zondagochtend in een volgepakt Paradiso, wie onder ons heeft geen dominante moeder? Zo rond het vierde jaar ligt de programmering van het brein grotendeels vast. Sommigen hebben pech, anderen hebben een moeder die tijdens de zwangerschap rookte, dronk en medicijnen gebruikte – dus ook pech. In de puberteit gaan geslachtshormonen op de hersenen inwerken. 1. Het gaat over. 2. Gelukkig maar. Een puber moet een hekel krijgen aan thuis, aan de ouders, het moet weg, het huis uit om zich elders voort te planten (evolutionair voordeel). Zo rond het 24e jaar is het brein rijp. Daarvóór heeft hard straffen weinig zin. Daarna is ook het laatste stukje klaar, het voorste deel van het brein, dat impulsbeheersing regelt, een moreel kader verschaft, vermogen tot empathie. Een groot deel van de psychopaten (enkel aan zichzelf denkenden) zit niet in de gevangenis maar in het bedrijfsleven en bankwezen. Hersenziektes (temporaalkwabepileptie, tumoren) kunnen leiden tot het ervaren van extatische gebeurtenissen. Overprikkeling van de hersenen kan leiden tot hallucinaties en religieuze wanen, onderprikkeling kan hetzelfde veroorzaken: wanen en openbaringen. Veertig dagen en nachten op een berg, in een lege woestijn, niet eten, niet drinken. Mozes (tien geboden), Paulus verblind op weg naar Damascus, Jeanne d’Arc komen voorbij. Dick Swaab laat zijn beelden regelmatig vergezeld gaan van bijbelteksten. Het stuk brein dat als laatste klaar is schiet door mijn hoofd: impulsbeheersing, moreel kader, vermogen tot empathie.
Simpele opvattingen over complexe breinen, Dick Swaab (Paradisolezingen 2012, acht zondagochtenden, 19 februari de volgende)