Joseph Priestley ontdekte dat een kaars die in een afgesloten hoeveelheid lucht brandt, uit gaat lang voordat alle was op is. Hij ontdekte verder dat een muis lucht op dezelfde wijze kan ‘verwonden’. Tenslotte toonde hij aan dat de ‘verwonde’ lucht hersteld kan worden door planten. In 1778 herhaalde Jan Ingenhousz de experimenten van Priestley en ontdekte dat de invloed van zonlicht een plant in staat stelde de muis te redden.
Wikipedia leest als een psychologische roman met ongewisse afloop. Joseph Priestley die zit te kijken hoe een muis in een afgesloten hoeveelheid lucht ‘uit gaat’. Jan Ingenhousz die dat niet kan aanzien, hij zet een plantje bij de muis. De muis leeft. Wat beklijft na het lezen van dit lemma: wie ademt verwondt de lucht, met elke in- en uitademing wordt de wereld voor wie ademt onleefbaarder.
Een encyclopedie is vrijblijvend, een halfproduct. Ze zegt niet ‘zo moet het’, ze zegt ‘zo zit het’. Wie een encyclopedie leest kan iets met die kennis doen, of niet. Je hebt de beste schrijvers nodig want een encyclopedie is een onmogelijk ding, nooit af, direct verouderd, ordening is problematisch: er bestaan beuken met eikenbladeren en eiken met beukenbladeren. Kennis is (on)macht. In een encyclopedie loopt het niet altijd goed af.
Toevallig ging een bacterie ooit zonlicht omzetten en onstond er een bijproduct: zuurstof, schrijft Oudemans. Planten gingen dat ook doen. Ze zorgden voor zuurstof, grond, zuurstofrijk water. Planten zijn op een gegeven moment aan land gekropen (460 miljoen jaar geleden). Ze bevolkten eerst de zee. Ik probeer me dit voor te stellen, ik probeer me planten voor te stellen die aan land kruipen. Misschien maak ik een denkfout: zakte het waterpeil.