Ik houd van encyclopedieën.
Vroeger wilde ik een boek schrijven, inmiddels droom ik van een encyclopedie.
Ik bezit er een paar die als voorbeeld dienen, waaronder Vreemde verhalen, bizarre feiten. Gebeurtenissen en verschijnselen die verbijsterend, gek, ongelooflijk maar…waar zijn.
Ik tref er het lemma over Étienne de Silhouette (1709-1767), die impopulaire bezuinigingen aan het Franse hof doorvoerde. Hij werd weggewerkt. Na zijn ontslag bleef hij bezuinigen. Thuis hing hij goedkope knipsels van zwart papier aan de muur. En hij begon schaduwportretten te maken, met een kaars als lichtbron. Dit werd een rage, niet alleen in Parijs. Zijn naam raakte voor eeuwig verbonden aan het resultaat. Dat je minister van Financiën bent, dat je superzuinig bent, dat je collega’s hun luxe niet willen opgeven en jou wegwerken, dat je thuis – wat moet je anders? – zwarte knipsels aan de muur hangt, dat wat jij maakt op dat moment nog niet ‘silhouet’ heet omdat het nog jouw naam moeten gaan krijgen, dat jij je schaduw vooruitwerpt, de toekomst in.
Reader’s Digest
Rupsen in de beklaagdenbank. Een van de vreemdste dierenprocessen was dat van de Italiaanse rupsen die in 1659 voor de rechter moesten verschijnen omdat ze zich op verboden terrei hadden begeven en aldaar met opzet schade hadden aangericht. Een kopie van de dagvaarding werd in elk van de vijf districten waar de schade was geconstateerd aan een boom gespijkerd. De beklaagden werd verzocht zich terug te trekken naar de bossen en af te zien van verdere aantasting van de oogst te velde. De rechtbank erkende het recht van de rupsen op leven, vrijheid en geluk, zolang hun gedrag ‘niet het geluk van de mens zou verkleinen of vernietigen’. Zo’n vijftig jaar later klaagde een gemeenschap van Franciscaner monniken in de Braziliaanse provincie Maranhão dat termieten hun voedsel opaten en aan hun meubels knaagden. De termieten werden gedagvaard en kregen een verdediger toegewezen die een welsprekend pleidooi hield voor zijn cliënten. Hij wees erop dat de termieten de oorspronkelijke eigenaren van het land waren en dat hun vlijt de monniken beschaamde. Na een langdurig proces kwam de rechter tot een salomonsoordeel dat de termietenheuvels hardop werd voorgelezen. Het vonnis luidde dat beide partijen gehouden waren tot goed gedrag: de termieten moesten ophouden de monniken te plagen en de monniken moesten de op het terrein woonachtige termieten met rust laten. In deze zelfde geest van leven en laten leven stuurden Amerikaanse families die last hadden van ratten, de dieren nog tot in de 19e eeuw een beleefde brief met het verzoek weg te gaan. De etiquette vereiste dat de brief werd ingesmeerd met boter en stroop en ‘gepost’ bij de broedplaats.