Ernest Hemingway’s The old man and the sea is naar mijn mening een meesterwerk dat gelijk staat met Melville’s Moby Dick, de geschiedenis van de Witte Walvis, en dat, met The Ship van Forester en enige verhalen en romans van Joseph Conrad, het beste is wat men over de zee kan lezen. Het is ook alreeds in vele talen vertaald en verschenen; want hoewel de aarde voor een groot deel met zee bedekt is, blijft de literatuur over de zee ietwat schaars en waterig. De eerwaarde internationale critiek, die geen boek meer waard acht, als het niet diepzinnig is, en symboliek, heeft The old man dan ook als zeer symboliek en diepzinnig trachten te verklaren. De waarheid is dat Hemingway veel met de visserssloepen is mee geweest, en hun mensen kent, die in de eeuwigdurende strijd van mens en natuur, van vis en diepe zee inderdaad zeer symbolisch en diepzinnig zijn, maar zonder enige literaire praatjes, daaromtrent. Deze oude man heet Santiago, wat de naam van een strijdbare Spaanse heilige is; maar hij zou Job kunnen heten. Alles gaat hem verkeerd, zelfs als hij de vis vangt van zijn leven, maar ze verspeelt aan de haaien; en hij wordt grootser naarmate hij kleiner wordt: een mens in zijn eeuwige strijd, met rauwgekerfde handen, doodvermoeid en niets bereikend dan de roem dat hij het naakt geraamte van de zwaarste zwaardvis die ooit of te immer gevangen is op ‘t strand brengt, in een klein vissersdorp. Wil men dit symbolisch en diepzinnig noemen, het is mij wèl; maar het prachtige van dit boek is, dat deze mens daar niet van weet, en enkel doet wat zijn werk en plicht is, zonder pijn en vermoeienis te tellen.
Dit vis-verhaal zou tweeduizend jaar voor Christus gespeeld kunnen hebben, zo goed als nu; daarom denk ik dan ook dat het klassiek zal worden, en een van de beste verhalen is uit de wereldgeschiedenis; zo goed als Jonas in de walvis, Job op de asvaalt en de Prediker in zijn vermoeidheid. Een verhaal van hoe de mens toch en te allen tijde doet wat hem te doen staat, wat ook de tegenstand zij. Een bitter en weergaloos verhaal over een oude visserman, een mens; en moge de lezer hem herkennen, in teleurstelling en verwantschap; deze man met bloedbemorste handen, deze vriend en moordenaar van een zwaardvis, bloed van ons bloed… J.W.F. Werumeus Buning
[Een prachtige uitgave, met ronde rug, 70 jaar oud, stevig, geplastificeerd, de eerste schilfers zichtbaar, geeltransparante schubben die aan mijn vingers plakken, bobbels lucht onder de kaft (erosie), een stemmige voorkant, lucht die overgaat in zee, zee die overgaat in lucht (blauw), een vissersdorp (zwart, grijs). Geen mens te zien. Een ticket Antwerpen-Brussel als boekenlegger.]
Dat dit boek over Job gaat trekt me aan, en dat ik het gevonden heb, in een boekenkastje dat eruitziet als een totempaal, met deurtjes die niet sluiten.