In 1537 sterft de derde echtgenote van Hendrik VIII van Engeland in het kraambed. Hun zoon Edward blijft leven. Hendrik zoekt een nieuwe vrouw, maar heeft geen tijd om zelf te gaan zoeken. Thomas Cromwell wordt langs Europese vorstenhuizen gestuurd. Hij kijkt, praat en keurt. Als een vrouw hem bevalt, laat hij Hans Holbein, de hofschilder van de koning, overkomen. Die maakt eerst een tekening en later een schilderij, zodat de koning een nauwkeurig idee van zijn nieuwe vrouw krijgt. De kunstkenner Hans den Hartog Jager schrijft hoe Cromwell de kandidate Anna van Kleef in het Duitse plaatsje Düren vindt. Holbein reist naar Duitsland en schildert haar frontaal, tot de knieën, en zet haar exact symmetrisch op het doek. Zij is gehuld in een rijk gedecoreerde roodfluwelen jurk, haar handen zijn gevouwen, wijs en kuis, en ze kijkt de toeschouwer recht aan. Welwillend. Vriendelijk. Als Hendrik het portret ziet, besluit hij haar te trouwen. De voorbereidingen worden in gang gezet en eind 1539 reist Anna naar Londen. Hendrik is zwaar teleurgesteld. Holbein heeft haar zo mooi afgebeeld dat de vrouw op het doek nauwelijks lijkt op de vrouw die zich bij de koning aandient. Hendrik is boos, teleurgesteld, noemt haar een ‘Vlaamse merrie’, laat de geplande ceremonie wel doorgaan, maar walgt zozeer van Anna dat hij het huwelijk niet wenst te consumeren. Binnen een half jaar wordt de echtscheiding aangevraagd. Cromwell wordt al spoedig wegens hoogverraad geëxecuteerd. En Holbein krijgt in de laatste vier jaren van zijn leven geen enkele koninklijke opdracht meer. Wat hem overigens niet schaadt, hij is inmiddels een beroemde schilder. Mijn mededogen gaat vooral uit naar Anna van Kleef, die alleen in een vreemd land achterblijft. Dit medelijden is echter van korte duur als ik lees dat zij prachtige huizen en veel geld heeft gekregen. Maar helemaal tevreden ben ik met haar nieuwe titel. Ze mag zich Zuster van de koning noemen.
stem: a.l. snijders
titel: mededogen
perspectief: onnodig medelijden
bron: graslijst 2021 (mail a.l. snijders / AFdH Uitgevers)
mopw: meerstemmige encyclopedie