In elf achtereenvolgende zinnen zal ik het woord weiland gebruiken – waarvan dit de eerste was. Buiten de bebouwde kom bestaat Nederland nog steeds voornamelijk uit weiland. Voor de meesten van ons is weiland dan ook de dichtstbijzijnde kans op groen en ruimte, misschien zelfs stilte. Weiland vormt het vertrouwde decor voor een monumentale knotwilg, een trillend kikkerkoor en geweldige luchten, mogelijk met onweer. Maar iedereen weet dat weilanden daar eigenlijk niet voor bedoeld zijn. Weilanden zijn bedoeld voor koeien en koeien zijn bedoeld om geld te verdienen en daar wringt tegenwoordig de schoen. Waar de koe het aflegt tegen andere maatschappelijke belangen (je kunt ook zeggen: waar de koe het aflegt tegen de grondprijzen) komt het weiland in het gedrang. Slotenpatronen verdwijnen onder een stratennet, weilanden onder een woonwijk of bedrijvenpark. Het komt zelfs al voor dat weiland het veld moet ruimen voor bos, moeras of een recreatieplas. En de resterende weilanden lopen het risico steeds efficiënter te worden ingericht op de veehouderij, zodat ze alleen nog maar een decor vormen voor de productie van melk en vlees, bedrijfshallen in de openlucht. Ook in kringen van natuurbescherming gaan stemmen op die zeggen dat dat zo erg niet is – omdat weiland nooit als natuur bedoeld was, omdat weiland geen aanspraak zou mogen maken op voor de natuur bestemde aandacht en al helemaal niet op voor de natuur bestemde gelden. Tja, wat is natuur? Eén ding staat vast: voor de natuur speelt het geen rol hoe wij haar definiëren. Zij gaat haar hang. Binnen het raam van van hun aangeboren mogelijkheden maken planten en dieren opgewekt gebruik van alle denkbare kansen. Ze debatteren niet, ze proberen zich te vestigen, te handhaven en uit te breiden. En zo valt te verklaren dat weiland, hoewel dat nooit de bedoeling was, voor een complete gemeenschap van vogels een thuisbasis is geworden/geweest. Voor mij is die complete gemeenschap in één naam te vangen en die naam is grutto. Ik heb de afgelopen twintig jaar ongelooflijk veel plezier van grutto’s gehad. Ik vind dat we zuinig moeten zijn op alles wat ongelooflijk veel plezier kan doen.
stem: koos van zomeren
titel: drie voorwoorden (1993-1999)
perspectief: voorwoord in Ecologische Atlas van de Nederlandse weidevogels
bron: nog meer vogels, 2018 (uitgeverij de arbeiderspers)
mopw: meerstemmige encyclopedie