Een scène uit de Amerikaanse literatuur die veel mensen is bijgebleven, bevat een belangrijke les over menselijke motivatie. In hoofdstuk 2 van De avonturen van Tom Sawyer van Mark Twain staat Tom voor de vervelende taak om het 75 vierkante meter grote hek van tante Polly te verven. Hij is niet bepaald blij met zijn opdracht. ‘Het leven scheen hem leeg toe en het bestaan slechts een last’, schrijft Twain. Maar net als Tom bijna de hoop heeft opgegeven, wordt hij overvallen door ‘niets minder dan een briljant, schitterend idee’. Wanneer zijn vriend Ben voorbij kuiert en hem bespot vanwege zijn mistroostige lot, doet Tom alsof hij hem niet begrijpt. Verf op een hek kwakken is helemaal geen beroerd klusje, zegt hij. Het is een fantastisch privilege, een bron van, ehh, intrinsieke motivatie. Het werk is zo boeiend dat als Ben vraagt of hij ook een paar keer met de kwast mag zwaaien, Tom in eerste instantie weigert. Hij geeft pas toe als Ben zijn appel opoffert in ruil voor de kans. Al snel komen er meer jongens bij staan, die allemaal in Toms valkuil trappen en uiteindelijk het hek voor hem witten – verschillende keren nota bene. Uit deze anekdote distilleert Twain een belangrijk principe op het gebied van motivatie: ‘Werk omvat alles wat een mens moet doen, en spel omvat alles wat een mens niet hoeft te doen.’ Hij schrijft verder: ‘Er zijn rijke heren in Engeland die dagelijks twintig tot dertig mijl met door vier paarden getrokken passagierskoetsen rijden, in de zomer, omdat het privilege hen zeer veel geld kost; maar als men ze er geld voor zou bieden, zou het werk worden en zouden ze ervan afzien.’ Met andere woorden, beloningen kunnen voor een vreemd soort alchemie in iemands gedrag zorgen: ze kunnen een interessante taak in een opgave veranderen. Ze kunnen spel in werk veranderen. En doordat ze intrinsieke motivatie verminderen, kunnen ze prestaties, creativiteit en zelfs goed gedrag als dominostenen laten omvallen. Dit zullen we voortaan het Sawyer-effect noemen.
stem: daniel h. pink
perspectief: wortels en stokken om te motiveren zijn 20e-eeuws, voor werk in de 21e eeuw moeten we upgraden naar autonomie, meesterschap en zingeving; van extrinsieke motivatie naar intrinsieke.
titel: minder van wat we willen
bron: drive, de verrassende waarheid over wat ons motiveert (2010, vert. vanja walsmit)
mopw: meerstemmige encyclopedie