Na het lezen van klein verslag – ik krijg vijf artikelen van Trouw cadeau – op de knop gedrukt (B=MAt). ‘Een echt verhaal is in die romans niet voorhanden, ze worden omschreven als een soort meditatieve essays.’
Misschien ook om aan actuele, verbitterd gevoerde en tamelijk harteloze debatten te ontkomen, heb ik me de laatste dagen verdiept in een schrijver die niets met actualiteit weet aan te vangen en er ook niet in is geĆÆnteresseerd.
Ik liet eerder deze week zijn naam vallen. Gerald Murnane is 79, woont in een gehucht dat Goroke heet in het zuiden van AustraliĆ«, op zoān vijf uur rijden van Melbourne. Er wonen zoān zeshonderd mensen.
Je kunt Murnane vinden in de plaatselijke golfclub, als hij er bardienst heeft en Carlton-bier verkoopt en zakjes chips. Hij schreef 14 romans, voor een kleine lezersschare. Een echt verhaal is in die romans niet voorhanden, ze worden omschreven als een soort meditatieve essays.
Zijn roman āThe Plainsā geldt in die kleine kring als een meesterwerk; een minutieuze verkenning van het vlakke, Australische binnenland en zijn landeigenaren, gezien door de ogen van een verteller die er een film wil maken.
Maar de meeste mensen hebben nog nooit van Murnane gehoord. Er is in Nederland niets van hem vertaald. Ik kwam Murnaneās naam onlangs voor het eerst tegen in een Duitse krant; daar is een van zijn romans zojuist vertaald en de bespreker betoonde zich lyrisch.
In Australiƫ zelf heeft hij een kleine maar hechte aanhang, die steeds groter wordt. Zijn naam wordt er in verband gebracht met de Nobelprijs.
Twee werken kwamen dit jaar uit in Amerika. In maart wijdde The New York Times een groot artikel aan hem en noemde hem āde grootste auteur in het Engelse taalgebied waar u nog nooit van heeft gehoordā.
De verslaggever bezocht hem in zijn huis in Goroke, waar hij leeft met zijn teruggetrokken zoon. Gerald Murnane bewoont een ruimte in een bijgebouw. Daarin staat tegen een blinde muur een klein bureau met een typemachine, waarop hij met zijn rechter wijsvinger zijn romans tikt. Zijn bed is een stretcher die opgevouwen staat in het douchehok.
De ruimte is verder volgezet met archiefkasten, gevuld met waarnemingen, die het landschap van zijn geest verkennen, waarvan, zegt hij, de grenzen nog lang niet in zicht zijn. Hij vaart puur op zijn grote, maar grillige geheugen, verricht geen onderzoek bij het schrijven en als zijn geheugen zich niet aan de feiten houdt, kan hem dat niets schelen. Zijn herinneringen hebben, vindt hij, voldoende kracht.
Hij heeft geen tv, geen computer en pas sinds kort, op aandringen van familie, een mobiele telefoon. Wie ziet hoe hij hem gebruikt, zei zijn zuster, schiet in de lach. āAlsof een hond een boek leest.ā Murnane heeft nooit gevlogen, nooit de deelstaat Victoria verlaten, op een treinreisje naar Adelaide na, waar hij dacht een literaire prijs te krijgen (nee dus) en heeft in geen veertig jaar een bioscoop, theater of museum bezocht.
Hij mijdt publieke optredens, interviews zijn zeldzaam. Ik heb āThe Plainsā besteld en ook zijn onlangs verschenen āBorder Districtsā, dat hij zijn laatste boek noemde. Ook hierin geheugenbeelden, onscherp maar in hun onscherpte benoemd en door de fantasie uitgebouwd; hier schildert een geest in een ongekend pure vorm een leven na, niet zoals het was, maar zoals het herinnerd zou kunnen zijn.