Always reflect that soon you will be no one, and nowhere. – Marcus Aurelius, motto in boek van Yalom
Zondagavond, terug van een wandeling in de sneeuw in het Amsterdamse Bos, onze ontdooide bevroren vingers om twee hoge glazen thee. We kijken een documentaire over Irvin D. Yalom. Ze heeft een enkele roman van hem gelezen, ik zijn Existential psychotherapy.
Hij is al 60 jaar getrouwd met zijn vrouw Marilyn, ze hebben een trits kinderen (allemaal gescheiden, het voorbeeld van hun ouders bleek niet overerfbaar). Die twee, hij en zij, Yalom en Marilyn, zijn zo zoet samen, ik spits mijn oren als hij over de liefde begint.
Zelfkennis is de moeite waarde, zegt Yalom, het loont om jezelf te leren kennen. Al leidt groeiend zelfbewustzijn tegelijkertijd tot allerlei angsten. Ik herinner me vier existentiële uit zijn boek. Bij verliefdheid is er verlies van zelfbewustzijn, zegt hij, ‘ik’ wil versmelten, verlangt ernaar ‘we’ te worden.
Dat zal, al ervaar ik behalve verlies vooral winst van ‘ik’. Een nieuw iemand brengt gedachten, gevoelens en gedrag tot expressie die zonder diegene zomaar een leven lang in een kluis opgeborgen kunnen liggen. Zij! – ik word bij haar een ruimere ik.
Scheergel uit de bus ontploft tot zacht donzig wolkje (grooming, grooming, grooming), oats een nacht in de week de volgende dag lekkerder, voller, een film, The killing of a sacred deer, gevuld met betekenis die ik niet zag die zij zag die ik nu zie omdat zij me dat laat zien – fel, geëngageerd, geraakt.
Niet alleen ik wordt groter, omdat de blik groeit, de wereld zelf. Wil je een hapje?
Yalom heeft zichzelf niet de kans gegeven meerdere iemanden te ervaren, zegt zijn vrouw in de documentaire, zij in haar studententijd wel. In de liefde dan, want Yalom heeft als psychiater natuurlijk honderden mensen in therapie gehad. Duizenden vermoedelijk, als firm believer in group therapy.
Psychotherapie geeft hem waarschijnlijk net zoveel inzicht in zichzelf als in zijn patiënten. Hij zit, als tachtigjarige, tegenover een vrouw in een stoel die over haar moeder praat en over haren kammen en hij knikt, herhaalt haar woorden, glimlacht. Hij lijkt verliefd op zijn vak, op wie hij is in de uitoefening ervan.
Yalom’s cure, Sabine Gisiger & Irvin Yalom